Znamię barwnikowe - łagodne czy atypowe? Jak odróżnić?

Znamię barwnikowe wrodzone obecne jest już po urodzeniu dziecka. Znamię nabyte pojawia się w kolejnych latach życia dziecka czy też już u dorosłych. Z reguły nie ma konieczności usuwania znamion.

Znamiona na skórze - czym są?

Każdy człowiek posiada na swoim ciele choć jedno, nawet niewielkie, znamię. Wyróżnia się wiele rodzajów znamion barwnikowych. Inaczej określa się je jako znamiona melanocytarne. Nazwa ta bierze się od melanocytów, czyli komórek barwnikowych znajdujących się głównie w skórze. Poprzez ich nadmierne miejscowe nagromadzenie dochodzi do powstania znamienia. Mogą różnić się one od siebie barwą, wielkością, umiejscowieniem czy charakterem zmiany.

Znamiona barwnikowe – rodzaje

Najważniejszy podział znamion wyróżnia znamiona barwnikowe wrodzone oraz znamiona nabyte. Znamiona wrodzone, jak sama nazwa wskazuje, istnieją w momencie urodzenia. Są to najczęściej pojedyncze zmiany. Ich kolor jest jednolity, powierzchnia gładka i granice równe. Bardzo często zdarza się, że z wiekiem rosną na nich włosy. Bardzo rzadko zdarza się, by poza przypadkami znamion znacznej wielkości, jakiekolwiek inne wrodzone znamiona miały niepokojące, guzkowate powierzchnie.

Znamiona nabyte mogą mieć charakter łagodny. Powstają już w okresie dzieciństwa i stopniowo pojawiają się w kolejnych latach życia, nawet u dorosłych. Zmiany łagodne charakteryzują się gładką powierzchnią, równym brzegiem, symetrią w budowie. Bardzo niepokojące natomiast jest atypowe znamię barwnikowe, inaczej określane jako dysplastyczne znamię barwnikowe. Takie znamię cechuje znaczna wielkość, zazwyczaj przekraczająca 0,5 cm średnicy, nieregularne brzegi i powierzchnia, niejednolity koloryt, asymetria kształtu. Takie zmiany wiążą się z ryzykiem transformacji w czerniaka, w związku z czym wymagają stałej kontroli dermatologicznej. Wśród znamion barwnikowych wyróżnia się także:

• znamię błękitne, czyli niewielką zmianę o niebieskim kolorze, która może być znamieniem wrodzonym, bądź pojawić się dopiero w kolejnych latach życia dziecka. Jest to znamię o charakterze łagodnym;

• znamię Spitz o grudkowej powierzchni i brązowym lub brązowo-czerwonym zabarwieniu. Często stanowi problem nie tylko estetyczny, gdyż lokalizuje się głównie na twarzy, jednak jest to znamię bardzo przypominające znamię atypowe;

• znamię Beckera o brunatnym kolorze z obecnymi na powierzchni włosami;

• znamię Suttona również o brunatnym kolorze, jednak posiadające przejaśnienie (odbarwienie) skóry wokół;

• znamię Clarka, wyniosłe znamię, w którym komórki barwnikowe znajdują się bardzo powierzchownie na granicy naskórka.

Jak rozpoznać znamię barwnikowe?

Znamię barwnikowe trudno przeoczyć, gdyż nawet jeśli jest niewielkie, to odznacza się odmiennym kolorytem niż otaczająca je skóra. Uwagę jednak powinny przykuć znamiona „inne niż wszystkie”, w celu domowej diagnozy można skorzystać też z metody ABCDE czerniaka. Należy zwrócić uwagę na zmiany barwnikowe skóry stale poddawane ekspozycji na słońce, jak również regularnie drażnione brzegiem ubrań czy innymi czynnikami. Jeśli znamię budzi jakiekolwiek wątpliwości, warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże określić, czy zmiana jest niepokojąca czy zdecydowanie ma charakter łagodny. W tym celu wykonuje się tzw. dermatoskopię (dermoskopię), czyli oglądanie naskórka pod pewnym powiększeniem. Jest to swego rodzaju mikroskop do oglądania skóry. Pozwala odróżnić zmiany złośliwe od łagodnych. Regularnemu badaniu dermatologicznemu powinny poddawać się szczególnie osoby obciążone rodzinnym wywiadem czerniaka skóry czy zespołem znamion dysplastycznych.

Znamiona barwnikowe – leczenie

Po badaniu dermatoskopem, specjalista ocenia, która zmiana nadaje się do usunięcia, a która nie. Nie ma wskazań do profilaktycznego usuwania znamion barwnikowych, chyba, że znajdują się w miejscach drażnionych lub poddanych nadmiernej ekspozycji słonecznej. Znamiona, które wyglądają inaczej niż inne, co określa się objawem „brzydkiego kaczątka”, warto usunąć, szczególnie jeśli budzą jakiekolwiek wątpliwości dermatologa co do ich łagodnego charakteru. Rzadko wykonuje się biopsję niewielkiego fragmentu, chyba, że całkowite usunięcie zmiany jest niemożliwe ze względu na rozległość czy umiejscowienie zmiany. Znamiona barwnikowe należy usuwać chirurgicznie, gdyż jedynie ta ostatnia metoda pozwala na badanie histopatologiczne, czyli wykluczenie złośliwości zmian.

Przeczytaj więcej o tym: Jak przygotować się do wizyty u lekarza