Jak dbać o skórę w trakcie terapii onkologicznej?

W trakcie leczenia onkologicznego skóra narażona jest na wiele niepożądanych powikłań. Przed rozpoczęciem terapii onkologicznych należy poinformować lekarza onkologa o:

reakcjach alergicznych na przyjmowane leki w przeszłości (w szczególności ciężkie reakcje polekowe),
występowaniu chorób skóry (łuszczyca czy choroby alergiczne ),
występowaniu częstych infekcji skóry.

Są to bardzo ważne informacje, ponieważ w trakcie leczenia onkologicznego choroby mogą nawrócić lub nasilić swoje działanie.

Najczęściej występujące choroby skóry w trakcie leczenia onkologicznego

Pacjenci onkologiczni w trakcie terapii mogą na co dzień skutecznie przeciwdziałać i ograniczać występowanie i dalszy rozwój niepożądanych zmian skórnych.

Zespół Akademii Czerniaka przygotował listę najczęściej występujących niechcianych zmian skórnych oraz sposobów jak zmniejszać lub eliminować ich działanie.

Świąd skóry, w przypadku tej choroby bardzo ważna jest odpowiednia higiena skóry:
- mycie skóry za pomocą syndetów o 5,5 pH dla skóry atopowej
- prysznic w temperaturze około 33-34 stopni Celsjusza przez 10-15 minut
- kąpiel kojąca, z użyciem dedykowanych dla niej emolientów zawierających m.in. substancje przeciwświądowe i łagodzące,
- nawilżanie skóry emolientami z substancjami przeciwświądowymi. Ważne jest, aby emolienty miały właściwości nawilżające i posiadały formę liposomalną.

W przypadku silnych odczuć świądu, należy poprosić o przepisanie przez lekarza prowadzącego leków przeciwhistaminowych.

Świąd skóry może być objawem konkretnych jednostek chorobowych takich jak: świerzbiączka guzkowa, wypryski, pokrzywka, liszaj płaski, pemfigoid, pojawia się u pacjentów leczonych metodą immunoterapii.

Suchość skóry jest to bardzo częsta dolegliwość zaobserwowana u całej populacji. Szczególną uwagę musimy zwrócić na preparaty, którymi wykonujemy codzienne zabiegi pielęgnacyjne. Muszą to być profesjonalne kosmetyki do skóry atopowej, które zawierają:
- ceramidy, NNKT (oleje: lniane, z wiesiołka, kwasy omega 3-6-9)
- NMF= humektanty: kwas hialuronowy, gliceryna: wyciąg z lukrecji , mocznik, pantenol
- składniki regenerujące i przeciwbakteryjne: miód manuka, mannoza, masło shea

Suchość spojówek i śluzówek to dolegliwość, która występuje stosunkowo rzadko. Pomocne w przezwyciężeniu dolegliwości mogą być:
- sztuczne łzy
- płukania olejem lnianym i kwiatem malwy
- oleje do jamy ustnej
- sztuczna ślina
- bezbiałkowy dializat z krwi cieląt w postaci pasty dentystycznej

Zmiany na skórze związane z przesuszeniem i podrażnieniem - występujące zwykle w trakcie 4-12 tygodnia terapii. Podstawą leczenia jest natłuszczanie skóry, głównie rąk, stosowanie kremów nawilżających. W przypadku zapalenia wałów paznokciowych, pacjent powinien skonsultować zmiany z lekarzem.

Zespół ręka-stopa występujący w trakcie leczenia m.in. terapią celowaną. Charakterystyczne objawy to: zaburzenie czucia, rumień, ból, obrzęk, pęcherze, nadżerki, modzele. Pojawiają się one w miejscach nacisku, więc do najważniejszych zaleceń należą:
- unikanie wysokich temperatur i urazów mechanicznych
- noszenie bawełnianych skarpet/rękawiczek
- częste natłuszczanie rąk i stóp
- delikatne zabiegi pielęgnacyjne
- noszenie luźnych i wygodnych butów
- przy nasileniu objawów - konsultacja z onkologiem i dermatologiem
- Uwaga! Wykonywane codziennie czynności z narażeniem skóry rąk na zabrudzenie powinny być wykonywane w rękawiczkach!

Na etapie, kiedy pacjent nie ma jeszcze niepokojących objawów warto stosować kremy złuszczające i nawilżające, w których skład wchodzi: mocznik, kwas salicylowy, mleczan amonu, kwas mlekowy.

Łysienie - każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, w zależności od stanu zdrowia pacjenta i wcześniejszych chorób powiązanych z wypadaniem włosów. W przypadku każdego pacjenta mechanizm łysienia może być inny. Moment rozpoczęcia leczenia powinien być każdorazowo skonsultowany z lekarzem.

Zapalenie skóry wywołane radioterapią jest to choroba skóry występująca u chorych poddawanych radioterapii. W zależności od długości jej trwania, stawianych dawek a także lokalizacji, pacjentowi towarzyszą różne objawy. W przypadku jeśli objawy są nasilone, powinny zostać skonsultowane z lekarzem radioterapeutą. Pacjenci, którzy byli kiedykolwiek poddawani radioterapii, powinni zostać poddani długotrwałemu nadzorowi dermatologicznemu w związku z możliwością pojawienia się raków skóry.

W trakcie trwania terapii pacjenci powinni stosować:

krem z dimetikonem
emolienty
składniki przyśpieszające gojenie ran: związki srebra
w stanie ostrym - maści zawierające glikokortykosterydy o wysokiej mocy działania