Postępy w leczeniu czerniaka po ESMO 2019
Piotr Rutkowski
Terapia chorych na zaawansowanego czerniaka podlega nieustannym coraz bardziej precyzyjnym modyfikacjom i zwiększa się znaczenie leczenia okołooperacyjnego, co przedstawili eksperci na kongresie Europejskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej ESMO w Barcelonie.
W zakresie leczenia okołooperacyjnego nową opcją leczenia przedoperacyjnego może stać się zastosowaniem T-VEC, który w badaniu II fazy w grupie chorych na czerniaki w stopniu IIIB-IVA podawany przedoperacyjnie poprawił przeżycia wolne od nawrotu choroby i przeżycia całkowite w porównaniu z samym leczeniem chirurgicznym, jednak u części chorych uzyskiwano resekcję nieradykalną mikroskopowo. Spektakularne są odległe obserwacje dotyczące krótkiego (2 cykle) przedoperacyjnego zastosowania immunoterapii skojarzonej niwolumabem z ipilimumabem u chorych z klinicznymi przerzutami czerniaka do regionalnych węzłów chłonnych przedstawione przez grupę holenderską, gdzie uzyskano znakomitą kontrolę choroby (na poziomie 80% bez cech nawrotu), a u wszystkich chorych z odpowiedzią patologiczną nie obserwowano wznowy czerniaka. Być może w najbliższej przyszłości pozwoli to zoptymalizować leczenie i wybrać ew kandydatów do leczenia uzupełniającego. W terapii adjuwantowej potwierdzono długotrwałe wyniki badania CheckMate 238 porównującego w leczeniu uzupełniającym chorych w stopniach zaawansowania IIIB/C-IVA/B/C niwolumab z ipilimumabem, dla niwolumabu odsetek 3-letnich przeżyć wolnych od nawrotu choroby wyniósł 58% i był ponad 10% lepszy niż dla ipilimumabu. Jeszcze bardziej istotne mogą być wyniki badania II fazy IMMUNED oceniające zastosowaniem kombinacji niwolumabu z ipilimumabem w porównaniu z niwolumabem lub placebo po radykalnej resekcji przerzutu czerniaka (stopień IV). Przedstawione wyniki po 2 latach wskazują na brak nawrotu choroby u 70% chorych otrzymującej niwolumab z ipilimumabem w porównaniu z 42% u chorych otrzymujących jedynie monoterapię niwolumabem.
W zakresie leczenia zaawansowanych chorych niezwykle istotne były odległe (5-letnie) wyniki leczenia skojarzonego za pomocą immunoterapii anty-PD-1 z anty-CTLA-4 (niwolumabem z ipilimumabem w badaniu CheckMate 067), gdzie po 5 latach przeżycia całkowite w ramieniu skojarzonym wyniosły 52% (czyli mediana OS przekroczyła 60 miesięcy) w porównaniu z 44% dla monoterapii niwolumabem. W kolejnym badaniu ABC dotyczącym zastosowania immunoterapii w leczeniu chorych z przerzutami czerniaka do mózgowia również potwierdzono największe korzyści z zastosowania skojarzenia niwolumabem z immunoterapii. Rozczarowaniem były wyniki badania klinicznego III fazy IMspire170 nad zastosowaniem skojarzenia atezolizumabu z kobimetynibem w porównaniu z pembrolizumabem w leczeniu chorych na przerzutowego czerniaka BRAF/-/. W badaniu tym leczenie skojarzone przyniosło podobne wyniki jak monoterapia pembrolizumabem, przy jednocześnie dwukrotnie większej istotnej toksyczności, co oznacza, że atezolizumab jest skutecznym lekiem u chorych na czerniaka ale leczenie skojarzone z inhibitorem MEK prowadzi do przedwczesnego zakończenia terapii u znacznej części chorych z powodu toksyczności. Nadzieje dają zachęcające w kontekście odpowiedzi na leczenie wyniki badania II fazy TRIDENT nad skojarzeniem potrójnym terapii u chorych na zaawansowane czerniaki z obecnością mutacji BRAF: niwolumabu z dabrafenibem i trametynibem.
Partnerzy
